Matteüs' verhaal in een notendop
| |
Wat is een passie?
Een gezongen lijdensverhaal.
Ongeveer in het jaar 33 werd een bijzondere
man, Jezus van Nazareth, veroordeeld en als opstandeling ter
dood gebracht.
Hij had veel volgelingen, die naderhand
zijn boodschap van naastenliefde - ook voor je vijand -
verspreid hebben; zo is het Christendom ontstaan.
Om de eerste, zwaar vervolgde, christenen
te steunen stelde een zekere Matteüs in het jaar 70-80 zijn
versie van het verhaal van Jezus samen: het evangelie
volgens Matteüs.
Het laatste deel daarvan behandelt onder
meer het verraad, de veroordeling, het lijden en het sterven
van Jezus.
Dit 'lijdensverhaal' wordt volgens een oude
traditie gezongen in de week voor Pasen. Zo'n gezongen
lijdensverhaal heet een passie.
De bekendste in de klassieke muziek is de
280 jaar oude Matthäus-Passion van Bach.
Veel mensen kennen het lijdensverhaal van
de zeventigerjarenverfilming van de musical Jesus Christ
Superstar of van het televisiespektakel
The Passion.
|
| |
|
| |
Reflecties
In De lastpost wordt het verhaal
afgewisseld door beschouwingen; gedichten over emoties die
vandaag de dag even reëel zijn als ten tijde van het
lijdensverhaal: geluk, toorn, overmoed, angst, verlatenheid,
hoop, vertrouwen. Liesbeth Jansen schreef de teksten. Ze
zijn op muziek gezet voor drie- tot vijfstemmig koor a
capella en kunnen ook buiten de context van de passie goed
afzonderlijk gezongen worden.
|
Pelgrims trekken Jeruzalem binnen om daar het Joodse Paasfeest
te vieren. Onder hen ook Jezus, gezeten op een ezel. Hij wordt
toegejuicht door de stadsbewoners, die van hem verwachten dat hij de
gehate Romeinen zal verjagen. Jezus gaat echter naar de tempel. De
kinderen blijven hem volgen.
Op het tempelplein jaagt Jezus alle handelaren weg en begint te
profeteren over een nieuwe wereld die komen zal. Hij wordt daarop
aangesproken door priesters en bijbelkenners. Jezus schoffeert hen
door een verhaal te vertellen waarvan de boodschap maar al te
duidelijk is. De omstanders reageren enthousiast, de
priesters en bijbelkenners trekken zich terug.
Vergadering van de hogepriesters (Niet
op het feest)
De hogepriesters besluiten dat Jezus een gevaar vormt en uit de
weg geruimd moet worden. Tegelijk beseffen ze dat ze een opstand
riskeren als ze hem openlijk arresteren.
Een vrouw zalft Jezus met kostbare olie (Die
dag)
Jezus en zijn volgelingen zijn aan tafel en er komt
een vrouw binnen die hem overgiet met bijzonder dure olie, om hem
als het ware tot koning te zalven. De volgelingen mopperen over de
verspilling van die dure olie, maar Jezus prijst haar omdat ze hem
daarmee alvast gebalsemd heeft voor zijn dood...
Op de vergadering van hogepriesters komt Judas, een van Jezus'
vrienden, melden dat hij, voor dertig zilverstukken, wel wil
vertellen waar Jezus onopvallend gearresteerd kan worden. Hij wordt
meteen uitbetaald.
Jezus' laatste avondmaal
Op donderdagavond vieren Jezus en zijn vrienden
Pesach, het Joodse paasfeest. Aan het begin zegt Jezus dat hij weet
dat hij verraden wordt, en ook wie dat doen zal. Judas druipt beschaamd
af. (Aan tafel)
Volgens het Pesach-ritueel stelt het jongste kind (of, zoals
hier: de jongste leerling) vragen waarop de oudste (in dit geval:
Jezus) antwoordt. Het gaat over de geschiedenis van
het Joodse volk: de slavernij in Egypte, de uittocht door de zee,
het samengaan tot één volk onder één God, telkens door allen
bezegeld met een feestelijk dankliedje. (Anders
dan anders, deel 1)
Na de vierde vraag zegt Jezus onverwacht dat dit
paasmaal zijn laatste maaltijd zal zijn. Hij breekt het brood en
schenkt de wijn, zeggende dat zijn lichaam ook zo gebroken en zijn
bloed ook zo vergoten zal worden. Vervolgens deelt hij het uit en voegt eraan toe: zo
geef ik mezelf en alles waarvoor ik geleefd heb aan jullie. Dan geeft hij
de opdracht aan zijn volgelingen om dit ook zo te doen, en zo de
vrijheid, het leven en de liefde te verspreiden. (Anders
dan anders, deel 2)
Tenslotte zingen allen een uitbundige lofzang. (Van
hand tot hand)
De olijfberg (de tuin van Getsemane)
Onderweg naar een overnachtingsplek zegt Jezus tegen
zijn vrienden dat zij hem allemaal in de steek zullen laten. Ze
reageren geschokt en ontkennen. Tegen Petrus zegt Jezus: nog voor de
haan kraait, ben je weg. (Onderweg)
In de olijftuin vraagt Jezus aan zijn vrienden of ze met hem
blijven waken. Hij zondert zich af en bidt wanhopig tot God. Drie
keer komt hij terug bij zijn vrienden en telkens blijken ze in slaap
gevallen. De laatste keer maant Jezus hen om op te staan om met hem
zijn arrestatie tegemoet te treden. (Tussen
de zwarte bomen)
Judas verschijnt met een knokploeg van de hogepriesters om Jezus
te arresteren. Hij wijst Jezus aan door hem een kus te geven. Jezus
noemt hem 'vriend'. Later zal Judas spijt krijgen van zijn daden en
zich aan een boom verhangen. (Volgens
afspraak).
Bij de hogepriesters
Jezus wordt verhoord door de hogepriesters, die besluiten dat
hij ter dood moet worden gebracht.
Petrus kijkt van een afstand toe en wordt door de omstanders herkend
als vriend van Jezus, maar hij ontkent drie keer. Dan kraait de
haan. (Die ken ik niet)
Veroordeling door Pilatus
Omdat de hogepriesters maar beperkte zeggenschap hebben, brengen
ze Jezus naar de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus. Die ziet niet
veel kwaads in Jezus, maar wordt door de hogepriesters onder druk
gezet. Hij bedenkt een list om Jezus alsnog vrij te kunnen laten
door het volk te laten kiezen tussen Jezus en een beruchte
vrijheidsstrijder. (Kiezen
jullie maar, deel 1).
Pilatus wordt even afgeleid doordat zijn vrouw erop aandringt om
Jezus met rust te laten. (Ik
kreeg een droom).
Ondertussen beïnvloeden de hogepriesters het volk,
dat daardoor de vrijlating van de vrijheidsstrijder en de
kruisiging van Jezus eist. Pilatus wast zijn handen en veroordeelt Jezus
tot geseling en kruisiging. (Kiezen
jullie maar, deel 2)
Jezus wordt bespot, gegeseld, gekruisigd; en
sterft.
In een ruw soldatenspel wordt Jezus uitgedost als koning en bespot. Vervolgens wordt hij half dood gegeseld (Zo
doen we dat). Daarna moet Jezus zelf het kruis dragen naar
de executieplaats; maar omdat hij dat niet meer kan wordt een
voorbijganger daartoe gedwongen (Ik
lijk wel gek).
Dan wordt Jezus uitgekleed en aan het kruis gespijkerd onder aanhoudende spot van omstanders van allerlei aard.
Midden op de dag wordt het donker, de soldaten worden bang, maar de
spot houdt aan, zelfs nadat Jezus luid roept "Mijn God, waarom
verlaat je mij." Tenslotte sterft hij. (Geen
woorden meer).
Na Jezus' dood
Er gebeuren vreemde dingen, waardoor de hogepriesters inzien dat
de wereld voorgoed veranderd is. Ook de soldaten realiseren zich dat
ze de zoon van God hebben terechtgesteld. De vele vrouwen die Jezus
al die tijd verzorgd hebben, zien het van een afstand gebeuren. (Aan rafels).
Jezus' lichaam wordt in een graf gelegd, dat met een zware steen
wordt gesloten en op verzoek van de hogepriesters wordt bewaakt.
Alle hoop lijkt vervlogen, alles lijkt voor niets geweest. Is dit
het einde van het verhaal? (Adieu).
Epiloog
Het is wel het einde van het lijdensverhaal, maar niet het het
einde van het verhaal. Matteüs en de andere evangelisten beschrijven
Jezus' opstanding uit de dood en zijn opdracht aan allen om zijn
boodschap de wereld in te brengen; waar hij dan zelf bij zal zijn.
De lastpost eindigt met het gezongen gedicht
Maar in mijn hart.
|
terug
