 |
www.delastpost.nl |
|
|
||||||
|
 |
Het schema van de uitvoering in de Ontmoetingskerk, 2016, door zeven koren. Zie de pdf voor de meest recente werkversie. |
De passie: opzet, tekst, muziek, gebruik
Een passie voor deze tijdDe lastpost is een groot en flexibel a capella koorwerk dat op vele manieren kan worden uitgevoerd: in zijn geheel als avondvullend concert, in losse delen in andere concerten, als illustratie bij lezing van het lijdensverhaal, als onderdeel van een kerkelijke dienst, of als basis voor een reeks vieringen in de veertigdagentijd. Het stuk is in eerste instantie gericht op studenten en andere graag zingende jongeren, waarvan velen het lijdensverhaal niet kennen en ook velen zich niet gelovig noemen. Maar evenzeer spreekt het ouderen aan, vanwege zijn rake teksten in eigentijds Nederlands, zorgvuldig gebaseerd op het Evangelie volgens Matteüs, en vanwege de diepe en soms rauwe emotie die in de muziek ligt. Een veelstemmig verhaalDe passie heeft als ondertitel "een veelstemmig verhaal". Het lijdensverhaal wordt namelijk niet verteld door een vertellende evangelist, maar door personages uit het verhaal zelf. Soms komen zij in retrospectief aan het woord, achteraf vertellend hoe het was, zoals bijvoorbeeld Petrus. Soms komen ze in de directe rede aan het woord, zoals de vrouw van Pilatus. Soms heeft een lied zelfs meer het karakter van een spel, zoals de tempelpleindiscussie tussen de Jezus, de bijbelkenners, en het volk. Koor a capella, geen solisten, geen orkestAl die personages worden niet door solisten gezongen, maar door hele of halve koren. Jezus wordt vertolkt door een driestemmig vrouwenkoor, Pilatus door éénstemmig mannen, de jongste leerling door tweestemmig kinderkoor, Simon van Kyrene door vierstemmig koor, etcetera. Voor sommige liederen betekent dit dat er verscheidene koren nodig zijn: Jezus' "Mijn god, waarom verlaat je mij?" moet gezongen worden door andere vrouwen dan degenen die vlak daarvoor op snijdende toon de spottende omstanders vertolken. ReflectiesHet verhaal wordt vijfmaal onderbroken door korte, eveneens gezongen, gedichten, die de sterke emoties uit het verhaal verbeelden - maar die net zo goed universeel zijn en buiten de context van het lijdensverhaal hun kracht behouden. Het hier vertolkte personage is 'ik'. Een passie voor zangers, niet voor publiek...Eén van de uitgangspunten van dit project is dat het lijdensverhaal het waard is om almaar doorverteld te worden, en dat ieder dat telkens weer op zijn eigen manier doet. Het gaat eigenlijk meer om dat vertellen dan om het luisteren: De lastpost is vooral bedoeld voor die vertellers. Vandaar de keuze voor a capella koor: het moet op de repetitie al klinken, en niet pas als op het laatste moment de solisten worden ingevlogen, zoals bij zoveel amateurkoorconcerten gebruikelijk is. Toch voor publiek: het zingt meeDat doorvertellen, daar doet het publiek aan mee. De graflegging, inclusief de vraag "is het dan afgelopen?", wordt door het publiek gezongen, ondersteund door het koor. Zo ook de lofzang na het avondmaal. Het werkt, want aan het begin van de uitvoering oefent het publiek Begin in, op dezelfde melodie. De lastpost in vele variantenDeze passie is niet in steen gebeiteld. Wie hem uitvoert, maakt zijn eigen variant, gedwongen door de beperkingen van uitvoerenden, locatie, en middelen, en gebruik makend van de beschikbare mogelijkheden. Het leidt tot uitvoeringen van selecties van de liederen, tot invoeging van gesproken teksten of commentaar, tot vervanging van liederen door toneel, en ga zo maar door. Bij grote meerkorige uitvoeringen is een regie noodzakelijk om de wisseling van koren ongemerkt te laten verlopen; de regie biedt meteen allerlei kansen voor extra expressie door middel van plaats, houding, beweging en licht. In veel gevallen zal ook de a-capella-uitvoering niet volledig haalbaar zijn en worden instrumentale verdubbelingen toegevoegd en koorpartijen vervangen door instrumenten of solozangers. Mooie liederen, gruwelijke liederenDe 25 delen van De lastpost verschillen onderling nogal, naar gelang hun boodschap. Twee delen zijn zo gruwelijk mogelijk: de geseling en de kruisiging. Andere zijn juist opgewekt, zoals het door de kinderen gezongen intochtslied, en de eerste drie strofen van het avondmaal. Veel grijpen de luisteraar aan door de combinatie van personage, tekst en muziek, zoals het lied van de vrouw met het kruikje olie, het bericht van de vrouw van Pilatus, en het klaaglied na Jezus' kruisdood. Een deel van deze liederen kan ook goed buiten de context van een passie gezongen worden. Lastpost?Deze passie wil een verhaal vertellen dat recht doet aan het Matteüsevangelie en tegelijkertijd aannemelijk is voor onkerkelijke jongeren. Daarom presenteren we Jezus niet zozeer als de goddelijke verlosser maar vooral als mens - zij het een wel zeer bijzondere mens. Eén die zich consequent volgens zijn geloof gedroeg, daardoor veel aanhang kreeg maar uiteindelijk ook veel vijanden, en die als een lastpost werd terechtgesteld. Maar na zijn dood is hij nog altijd onder ons, voor sommigen als realiteit, voor anderen als een waardevol verhaal, voor velen een voorbeeld. Een post op onze begroting? Een lastige? Einde verhaal?De passie eindigt niet in het niets. De epiloog kijkt voorbij het lijdensverhaal. Het is een gedicht van hoop en vertrouwen: Maar in mijn hart, oorspronkelijk geschreven voor de herdenking van de overledenen. "Waar ik ben, daar ook ben jij." Wie wil, mag Jij met een hoofdletter zingen. Zelf uitvoeren? Doen!De lastpost is zowel een koorwerk als een doorlopend project om dat werk te ontwikkelen, verbeteren, en te zorgen dat het uitgevoerd wordt. Om deze reden staat alles online: niet alleen de teksten en de partituren, maar ook uitvoeringsschema's en online oefenversies voor de koorleden. Heb je of ben je zelf een koor, projectleider, gemeente, parochie, school, of wat dan ook en overweeg je om deze passie geheel of gedeeltelijk uit te voeren? Ga je gang, vraag info & assistentie, en vertel van de resultaten, liefst met opnames natuurlijk. De auteurs stellen wel een paar eisen:
|
 |
|
© Willibrord Huisman,
|
Deze website is permanent in ontwikkeling.
|
terug
