"Studenten leren beter als ze actiever zijn." Daar heeft
u geen deskundige voor nodig, om dat te bedenken. Geef ze duidelijke
opdrachten, laat ze iets maken. Maar dan? Wie kijkt dat allemaal na? En
hoe krijgen ze een behoorlijke reactie op hun werk?
Er zijn duizend manieren om dit probleem aan te pakken. We volgen een
eenvoudig praktijkgeval.
Onderwijsadvieselement 11
2008
update: 2008
status: vitrine
info:
U bent een meer of minder bekwaam docent: u verzorgt onderwijs;
de studenten leren. Misschien gaat het allemaal wel vanzelf goed, zonder
dat u weet waarom. Of er gaat iets niet goed, maar u weet niet waar het
aan ligt. Of misschien vinden uw collega's wel iets anders dan u zelf.
Een belangrijk aspect van de onderwijskwalificatie is uw inzicht in
uw eigen handelen. Alleen doordat u zich bewust bent van wat u wel
en niet doet, kunt u uw docentschap blijven verbeteren.
Dit instrument helpt u daarbij: het vraagt in hoeverre u iets doet,
en meteen in hoeverre u zich daar bewust van bent. Het zijn geen
makkelijke vragen, maar ze helpen wel. Vooral als u kijkt naar de
verandering in uw antwoorden gedurende de tijd: u vult de antwoorden nu
in, en over een of twee jaar nog eens. Of als u uw eigen score
vergelijkt met de scores die een vertrouwde collega geeft over uw
onderwijs.
Wat is het?
De digitale ZIN is een Excel-bestand met verscheidene werkbladen. In elk
werkblad zit dezelfde lijst met vragen. Per keer vult u één werkblad in.
Er zijn ook werkbladen die u door uw collega's kunt laten invullen.
Eén werkblad vat alles samen. Aldus ziet u een overzicht van uw
ontwikkeling, en/of van het verschil tussen uw mening en die van uw
collega's.
De werkbladen kleuren uw scores: verschillende tinten grijs en groen.
Opengelaten velden zijn blauw of wit. Aldus krijgt u
meer overzicht over aspecten die nog aandacht behoeven en aspecten die
'in orde' zijn.
Belangrijk: bij elke vraag en bij elke score kunt u een korte tekst
toevoegen - een nuance, twijfel, vraag of verzuchting. Dit kan bij
latere beschouwing van uw scoring zeer behulpzaam zijn.
Wees vooral eigenwijs
Ongetwijfeld kunt u zich soms niet vinden in de vragen of de betekenis
van de scores of de wijze van verwerking. Dat kan geen kwaad: het
instrument is alleen voor u zelf en het is alleen bedoeld om u te helpen
bij het beschouwen van uw eigen functioneren als docent (dat is de
zelfreflectie).
Hoe gebruikt u deze handleiding?
Indien u de 'digitale ZIN' nog niet heeft, download dan eerst
de laatste versie
(rechtermuisknop, doel opslaan als...)
Deze handleiding is niet geïllustreerd en dus slecht te begrijpen
zonder het Excelbestand erbij.
Praktisch:
Schakel met Alt+Tab heen en weer tussen dit venster en het
Excelbestand
Of print deze handleiding.
Naar keuze:
U leest de handleiding en probeert uit wat u leest
U dwarrelt eerst wat door het Excelbestand en leest daarna pas de
handleiding
Advies:
Probeer alles eerst uit zonder u druk te maken om de inhoud. Sluit
dan het bestand af zonder het op te slaan, open het opnieuw en ga
serieus aan de slag.
Portfolio
U kunt de ingevulde ZIN gebruiken in
het portfolio.
In de
portfoliotoetsing is vooral uw reflectie over uw docentschap van belang:
die heeft de vorm van tekst, niet van lijstjes
met scores. Als u wilt kunt u delen uit de ZIN opnemen als
illustratie bij uw reflectie.
Bij uw portfolioontwikkeling kunt u
de ZIN gebruiken om de mening van een collega te vragen over uw
functioneren. Door die vervolgens met uw eigen mening te vergelijken, en
dat weer met haar of hem te bespreken, ontwikkelt u niet alleen uw
portfolio, maar ook uw eigen docentschap.
Handleiding
Werken met het bestand
Haal het excelbestand op en sla het op op een geschikte plaats op uw
vaste schijf. Bedenk, dat u misschien wel gedurende twee jaar af en toe
in dit bestand verder werkt. Maak regelmatig een veiligheidskopie.
Eerste gebruik
U begint in het werkblad Zelf 0 of Zelf 1. De eerste is bedacht voor
een 'nulmeting', bijvoorbeeld als u aan een BKO-traject begint. Qua
werking zijn alle werkbladen 'Zelf' gelijk.
Aanvankelijk kunt u alleen typen in de lichtblauwe velden; de overige
zijn beschermd.
Advies: verwijder de bescherming niet (doe dat pas bij geavanceerd
gebruik)
Als u geen score kunt geven, laat u het veld open (dat betekent
ook wat).
Anders typt u uw score: 1 = niet of vrijwel niet 2 = enigszins, matig, kan beter 3 = goed genoeg
In de eerste kolom geeft u aan in hoeverre u iets doet
In de tweede kolom geeft u aan in hoeverre u zich daar bewust van
bent
In de derde kolom komt vanzelf het product van de scores.
Op grond van de scores krijgen de cellen een kleur.
In de vierde kolom kunt u een korte zin met commentaar toevoegen.
Geef eventueel linksboven in het blauwe veld dit blad een titel,
bv: 'mei 2008 (inclusief ')
Het werkblad 'Overzicht'
Op elk moment kunt u tussen de bladen schakelen. Het blad OVZ
vat de scores uit de werkbladen samen. Dit blad heeft pas nut als u
verscheidene bladen hebt ingevuld.
Indien u niet vertrouwd bent met werken met werkbladen, oefen dan even
met schakelen.
Tweede gebruik
Na verloop van tijd vult u een volgend blad in, zonder naar de vorige
bladen te kijken. In het overzicht ziet u daarna uw ontwikkeling - dat is zowel
de ontwikkeling van uw docentschap als de ontwikkeling van uw denken
daarover.
Invullen door een collega
Misschien vraagt u een collega ook eens om haar mening. Daarvoor zijn de
bladen Ander, waarin alleen gevraagd wordt in hoeverre u iets doet (en
niet naar of u zich daar bewust van bent).
Handel als volgt:
Maak een veiligheidskopie van uw bestand
(als alles goed gaat doet u daar niets meer mee)
Mail uw bestand naar uw collega
Verzoek haar om alleen het blad Ander 1 in te vullen en niet
naar de andere werkbladen te kijken
Verwijs haar eventueel naar deze handleiding
Wacht tot u uw door haar ingevulde bestand terugkrijgt
Beschouw het werkblad OVZ
NB: dit gaat ook met mannelijke collega's.
Geavanceerd gebruik
De werkbladen zijn beveiligd om onbedoelde verminking te voorkomen;
vandaar dat u alleen in de blauwe velden kunt typen. Maar: het is uw
bestand. Via het menu kunt u van elk blad de beveiliging opheffen. Advies: maak eerst
een veiligheidskopie. Dan is het verder van uw Excel-vaardigheid
afhankelijk wat u allemaal aan dit bestand kunt veranderen.
[Hier is nog een toelichting voorzien over het extraheren van werkbladen
voor gebruik in een digitaal portfolio. Dat gaat namelijk niet vanzelf
goed maar het kan wel.]
Testfase
De digitale ZIN en de handleiding zijn in februari 2008 ontwikkeld. De
opgenomen vragen zijn gelijk aan de
originele ZIN (een Word-document).
We hopen in de komende maanden voldoende ervaring op te doen om te
kunnen beslissen of we hiermee verder gaan (en ook de zes andere ZINs
aldus interactief maken). We vragen u daarom al uw bevindingen door te
geven, in een forum in de Blackboardcourse vanwaaruit u gevraagd bent
aan dit experiment mee te doen.
Globaal zijn er vier vragen:
Is de digitale ZIN technisch in orde en praktisch bruikbaar?
Voldoet de handleiding?
Zijn de vragen te beantwoorden en zijn de antwoordcategorieën
adequaat?
In hoeverre is de ZIN geschikt voor portfolio-ontwikkeling,
uitwisseling, en reflectie.
Al uw reacties worden zeer op prijs gesteld!
Over dit onderwijsadvieselement 11
Dit element is in 2008 ontwikkeld als proef om te
bezien of een digitaal instrument maakbaar en bruikbaar zou zijn. Deze
proef is nooit echt geëvalueerd; nochtans wordt deze digitale versie met
enige regelmaat door BKO-cursisten gebruikt.
U ziet een 'onderwijsadvieselement' dat ik in
mijn onderwijsadviespraktijk gebruik of
gebruikt heb.
Deze elementen zijn veelal achtergrondmateriaal bij workshops, cursussen
en advieswerk; bovendien worden ze gebruikt voor zelfstudie,
bijvoorbeeld in het kader van de BKO.
De meeste heb ik ontwikkeld bij
IOWO, dat
inmiddels opgeheven is. Ik werk ze af en toe bij, of ik laat ze juist historisch
intact; let op het jaartal en de status.
Onregelmatig maak ik ook nieuwe.
De index geeft u een overzicht van de
onderwerpen en statussen.
NB: Als u dit kunt lezen, heeft u vermoedelijk een afdruk in handen.
Deze onderwijsadvieselementen zijn evenwel ontworpen voor interactief gebruik, met als gevolg dat
essentiële informatie niet afgedrukt wordt; zo ziet u van een reeks afbeeldingen alleen de eerste.
Neem gerust contact met mij op voor anderssoortige presentaties van deze materie.