Willibrord Huisman Homepage Huis van
Huisman

Ga één menuniveau hogerIndex

Column OI:

 

Stokje

Generaal Falen

Steunend onderwijs

Studeren zonder muis

Edumassa, eduflux

Probleemzoekend onderwijs

Missievirus

Virtual absence

Onzichtbaar tabelopzijduwbalkje

Column (door Eva)

Muizenissen

Probleemzoekend onderwijs

Bij mensenmannen werkt het misschien wat subtieler, maar stekelbaarsmannen kun je van alles leren door ze te belonen met een korte blik op een stekelbaarsvrouw. Moet zo'n man door een ring leren zwemmen? Wacht tot-ie dat toevallig doet, en haal dan even het kartonnetje weg dat hem scheidt van zijn centerfold in het naastgelegen aquarium. Binnen de kortste keren heb je een ijverig ringzwemmende stekelbaarsman.

Althans in theorie. Want toen ik als aankomend bioloog deze klassieker wel even zou herhalen, ging het niet. Óf zij was niet goed, of hij niet, of het klikte niet. Het enige dat ik ervan leerde was wat basisvaardigheid aquariumbeheer. Ik had tien jaar later moeten studeren, want toen kwam er een 'droog' practicum dat dit probleem voorgoed oploste: op cd-rom, met videobeelden van ideaal presterende stekelbaarsmannen, en met een elektronische studiebegeleider die nog beter presteerde.

Inmiddels ben ik onderwijstechnoloog. 'Goed onderwijs,' hoor ik mezelf preken, 'is ontworpen onderwijs.' Ik sta voor een groepje docenten die komen leren hoe dat zit met die digitalisering van het onderwijs. 'Jawel,' zeg ik, 'ontwerpen hoort daar bij'. Er volgt een gloedvol betoog dat eigenlijk neerkomt op 'bezint eer ge begint'. Hoezo beginnen, zie ik die docenten denken, we zijn toch al lang bezig?

En inderdaad, in de dagelijkse praktijk gaan docenten uit van al lang bestaand onderwijs, dat ze stukje bij beetje aanpassen. Voor een fundamentele herbezinning ontbreekt misschien de kennis, maar in elk geval de tijd en de middelen. En van de noodzaak zijn ze geenszins overtuigd.

Misschien ben ik zelf wel aan wat bezinning toe, bedenk ik, en ik besluit uit mijn verlofstuwmeer te putten om de badkamer te verbouwen. Eerlijk handwerk, met pneumatische hamer in plaats van draadloze muis. Al slopend merk ik dat die badkamer twintig jaar en drie bewoners is meegegaan. De bruine schrootjes zijn wit geschilderd en al weer vergeeld, er ligt een extra afvoer omdat de oude definitief verstopt is, en er blijken drie plafonds onder elkaar te hangen. Een eindeloze reeks lapmiddelen en halve oplossingen.

Hoogste tijd om dit netjes aan te pakken. Inventariseer de eisen, de randvoorwaarden, de beschikbare middelen; maak verschillende schetsen, overweeg ze allemaal, kies de beste en ga aan de slag. Badkamer of onderwijs ontwerpen, zoveel verschil maakt dat niet.

Moe maar voldaan lig ik in het nieuwe bad, met uitzicht op de nieuwe douche. Om de een of andere reden moet ik aan het stekelbaarzenpracticum denken. Dat is inmiddels een klassiek voorbeeld van onderwijsherontwerp: kijk eens wat een probleem er was en zie eens hoe dat is opgelost. Gedigitaliseerd nog wel, ook al heette dat toen nog niet zo.

En zo kom ik weer bij mijn onderwijsdigitaliseringscursus. Waarom willen die docenten hun onderwijs niet opnieuw ontwerpen? Het is toch zo voor de hand liggend: probleemanalyse, contextanalyse, bedenken en afwegen van verscheidene oplossingen... me dunkt dat dat nodig is als je je onderwijs wilt digitaliseren.

Want dat willen we toch. Of niet soms? Zo ongeveer elke Nederlandse hogeronderwijsinstelling heeft op centraal niveau besloten te digitaliseren, veelal inclusief de keuze voor een elektronische leeromgeving. Je zult maar docent zijn en al jaren probleemloos een cursus verzorgen: ineens moet het anders. Alsof de dienst bouw- en woningtoezicht verordonneert dat alle badkamers ook gezinssauna moeten worden – ongeacht de sanitaire behoeften van de gezinsleden.

Waarmee we de kern van de herontwerphuiver te pakken hebben: de oplossing is al gekozen, helder en onontkoombaar. Maar wat eigenlijk het probleem is, dat is niet duidelijk. Digitaal onderwijs is vooralsnog vooral probleemzoekend onderwijs. Of zou die digitalisering zelf het probleem zijn?


OnderwijsInnovatie, juni 2001 
© Open Universiteit Nederland /  Willibrord Huisman


Reacties? Graag!
Willibrord Huisman

Dit alles in het Huis van Huisman
mijn ernstig verouderde, voormalige HomePage
Maar zie: er is een nieuwe webstek per 1 nov 2011